Według Głównego Urzędu Statystycznego w 2021 roku w wypadkach przy pracy ucierpiało 68777 osób, czyli o 9,6% więcej niż w poprzednim okresie. Dane nie pozostawiają złudzeń – budowanie kultury bezpieczeństwa w organizacji jest naprawdę potrzebne. Przystępując do tego procesu, powinniśmy pamiętać, że wdrożenie właściwych procedur nie wystarczy, aby zakończyć go sukcesem. Musimy jeszcze zaangażować wszystkich pracowników w ich zrozumienie i stosowanie. Jak tego dokonać i z jakich narzędzi skorzystać? O tym rozmawiamy z Anną Połchowską, Kierownikiem ds. BHP i Ochrony Środowiska w Cedo.

Stworzenie bezpiecznego środowiska pracy w sektorze przemysłowym to wyzwanie nie tylko dla działu BHP, ale i całej organizacji. Jednostronne podejście do tematu oraz zamknięcie go w ramach procedur, instrukcji i przepisów nie zda egzaminu, a stawka jest naprawdę wysoka – na szali stoi zdrowie, a czasem życie pracowników.

– Ryzyko wystąpienia nieszczęśliwego wypadku na hali produkcyjnej jest duże, dlatego jako organizacja musimy skupiać się jednocześnie na wielu aspektach bezpieczeństwa: zatroszczyć się o kwestie techniczne – odpowiednie oznakowanie hal i magazynów, zabezpieczenie urządzeń i maszyn, monitoring parametrów i regularne przeglądy – wyposażyć pracowników w wiedzę, która pozwoli im bezpiecznie poruszać się w tych warunkach, ale także – co jest niezmiernie istotnie – obserwować zachowania pracowników. Warto pamiętać o tym, że szkolenia, spotkania czy coraz lepszy system zarządzania to dopiero początek – solidna baza, na której można zacząć budować kulturę bezpieczeństwa. Jej kluczowym składnikiem jest bowiem samoświadomość pracowników, która przekłada się na realną zmianę zachowań – z ryzykownych na ostrożniejsze – mówi Anna Połchowska, Kierownik ds. BHP i Ochrony Środowiska w firmie zatrudniającej ponad 700 osób.

Większa świadomość = lepsze bezpieczeństwo

Okazuje się, że nieostrożność, pośpiech, czasem chaotyczne wykonywanie obowiązków może być bardzo bolesne w skutkach. Potwierdzają to dane GUS–u, gdzie nieprawidłowe zachowanie się pracownika było przyczyną 60,8% wypadków w 2021 roku. Właśnie ten obszar jest kluczowy dla podniesienia poziomu bezpieczeństwa w pracy.

– W takich sytuacjach zawodzi świadomość zagrożenia i przewidywania możliwych skutków nieostrożnych działań. Dlatego jako organizacja powinniśmy zrobić wszystko, aby zwiększyć jej poziom i zachęcić pracowników do proaktywnego działania na rzecz bezpieczeństwa własnego i cudzego – kolegów i koleżanek. Jak to zrobić? Zadanie nie jest łatwe, ponieważ musimy zmienić odbiór zasad BHP z narzuconego obowiązku do czegoś, co w naturalny sposób nas chroni, przejść z poziomu „muszę” do „chcę”. Zarządzając organizacją, warto mieć świadomość, że taka zmiana wymaga czasu i jest długofalowym procesem, który trzeba umiejętnie zaplanować, zakładając również, że początkowy opór przed zmianą jest naturalny. Z pomocą przychodzą behawioralne działania edukacyjne, których fundamentem jest właściwa komunikacja, w tym – aktywne słuchanie pracowników – mówi Kierownik ds. BHP i Ochrony Środowiska w Cedo.

Wzmacnianie właściwego zachowania

Kultura bezpieczeństwa opiera się na zbiorze zasad określających właściwe postępowanie oraz przekonaniach i postawie pracowników każdego szczebla. Tylko właściwe dopasowanie tych elementów sprawi, że będzie ona na wysokim poziomie. Dążąc do tego, warto wykorzystać metodę bezpieczeństwa behawioralnego, które bazuje na audycie zachowań i wspieraniu prawidłowych postaw.

– W Cedo rozpoczęliśmy realizację programu behawioralnego, którego ważnym składnikiem jest obserwacja zachowań. Chcemy dowiedzieć się, jak poszczególne działania są wykonywane przez pracowników w odniesieniu do standardów, jaka przyczyna stoi za nieprawidłowym podejściem i jakie środki zaradcze można zastosować, aby wzmocnić bezpieczne zachowania. W tym celu będziemy przeprowadzać audyty zachowań, skupiając się na konstruktywnym i pozytywnym feedbacku. Punktem wyjścia do zmiany jest „przykład z góry” – to, jak zachowuje się przełożony – kierownik, lider czy manager i czy jest konsekwentny w swoim działaniu. Bardzo ważna jest informacja zwrotna przekazywana przez osoby zarządzające – z troską, z pozytywnym wzmocnieniem. Ten sposób komunikacji przełoży się na relacje panujące w zespole – pracownicy nie będą podchodzili do niebezpiecznych działań kolegów i koleżanek z obojętnością, a zwracanie uwagi będzie wyrazem troski. Program behawioralny zakłada również miesięczne kampanie edukacyjne, które będą się skupiały wokół różnych tematów – od środków ochrony zbiorowej po właściwe przenoszenie ciężarów czy komunikację z otoczeniem. Każdy temat będzie sformułowany w formie pytającej, co zachęca do przemyśleń i postawienia sobie pytania: czy „ja” zachowuję się w odpowiedni sposób, czy zachowuję się bezpieczne? Wierzymy, że odbyte szkolenia, kampanie informacyjne i rozmowy przełożą się na wzmocnienie bezpieczeństwa – mówi Anna Połchowska.

Bezpieczeństwo w pracy i domu

Prewencja, przewidywanie i zmiana zachowań ryzykownych na ostrożniejsze procentuje. Warto stosować taką postawę nie tylko w środowisku pracy, ale także poza nim – np. w otoczeniu domowym – i przekazywać tę wiedzę innym członkom rodziny, w szczególności dzieciom.

– Projektując strategię zarządzania bezpieczeństwem, warto pamiętać, aby postawić na różnorodne działania, ale także mierzyć ich efektywność, powiedzieć „sprawdzam”, a w razie potrzeby odświeżyć ich formułę. W Cedo udoskonaliliśmy system zgłaszania zdarzeń potencjalnie wypadkowych „near miss”. Wersję papierową zastąpiliśmy elektroniczną, wprowadziliśmy większą szczegółowość poprzez poszerzenie katalogu wyboru na: niebezpieczne zachowania, niebezpieczne warunki, zdarzenia potencjalnie wypadkowe, pierwszą pomoc i wypadek. Dzięki temu pracownicy mają realny wpływ na poprawę warunków pracy, sami zauważają nieprawidłowości i je zgłaszają. Zmiana narzędzia przełożyła się na większą efektywność – pracownicy coraz chętniej angażują się nie tylko w sygnalizowanie nieprawidłowości, ale sami reagują na nieostrożne zachowania. Każdy taki krok zbliża nas do większej kultury bezpieczeństwa w firmie – podsumowuje Kierownik ds. BHP i Ochrony Środowiska w Cedo.

Jak wspierać kulturę bezpieczeństwa na produkcji? Niestety nie ma jednej słusznej strategii, a każde rozwiązanie warto przepuścić przez filtr efektywności. Monitorujmy postępy lub ich brak – to także jest cenna lekcja. Warto szukać właściwej ścieżki, w końcu chodzi o zdrowie i życie pracowników.